tərs

is. və sif.

1. Bir şeyin əks tərəfi, arxası, dalı. Nəzarətçi söyüş söydü və sağında dayanmış növbətçinin qırmızı yanağına əlinin tərsi ilə ağır bir şillə vurdu. M. Hüs.. <Veys> . . səliqəsiz qara bığlarını əlinin tərsi ilə silib, borc və nisyə dəftərlərini götürdü. Ə. Ə.. // Parçanın və s. dal üzü (avand əksi). Parçanın tərsi.

2. Biri o birisinin əvəzinə və ya əksinə olan. Ayaqqabını tərs geymək.

3. Öz dediyindən, öz əməlindən, öz xasiyyətindən əl çəkməyən, tərslik edən; inad, höcət. <Mehralı:> Musa çox tərs adamdır, sən onun dilini bilməzsən. S. Rəh.. <Qızyetər:> Rüstəm dayı əl qatmasa Şirzadın işi düzələn deyil. Elə bir tərsə rast gəlib ki!. . M. İ..

4. Acıqlı, hirsli, qaşqabaqlı. Sarı özü də işlər müdirinin tərs baxışlarından bir növ mətləbi anlayırdı. S. R.. Mirzə yenə üzümə tərs baxdı. M. C..

5. Əksinə, tərsinə. <Məhəmməd:> Ey müəllim, sən mənə neçə il dərs demisən; İndi belə görünür, hər şeyi tərs demisən. B. V..

◊ Tərs damarına düşmək (salmaq), tərs damarı (tərsliyi) tutmaq – tərsliyə başlamaq, tərslik eləmək, dediyindən, öz əməlindən, öz bildiyindən əl çəkməmək; inad etmək. <İmran:> <Ananın> tərs damarına düşdü, qurtardı. M. Hüs.. <Rüstəm:> Görürsən tərs damarı tutub, danışma, çıx get, havası keçəndə qayıt. . M. İ.. <Nisə xanım Zakirova:> Nə qədər dedim ki, uşağa ayda bir-iki min cibxərcliyi göndər, saldın tərs damarına. Ə. M.. Tərs damarını sındırmaq – tərslikdən vaz keçməsinə nail olmaq, yumşaltmaq, yola gətirmək, razılığına nail olmaq. <Xəlil:> . . Yığsın başına dost-aşnanı, o Əliqulu kişinin tərs damarını sındırsın. S. Rəh.. Tərs kimi – elə bil, acıqdan, əksinə. <Mərcan bəy:> Tərs kimi kəbin pulu da beş min manat yazılıb. Ü. H.. Yumurtası tərs gəlmək – əl-ayağa düşmək, bir yerdə qərar tapa bilməmək, özünə yer tapa bilməmək. Yumurtası tərs gəlmiş toyuq kimi – bir yerdə qərar tapa bilməyən, özünə yer tapa bilməyən adam haqqında.